Minggu, 22 Juni 2014

MACA (Maca Tembang Sinom)


Standar Kompetensi    :
Mampu membaca bacaan sastra, nonsastra dalam berbagai teknik membaca, dan bacaan berhuruf Jawa.

Kompetensi Dasar        :
Membaca Tembang Sinom

Indikator                       :
·      Mampu membaca grambyangan tembang macapat.
·      Mampu membaca titilaras pada tembang Sinom dengan tepat.
·      Mampu membaca cakepan tembang Sinom dengan pelafalan yang tepat.
·      Mampu menembangkan tembang Sinom sesuai titilaras yang tepat.
·      Mampu menyebutkan purwakanthi dalam tembang Sinom.

1.    Nggunemake grambyangan tembang macapat.
Wacanen grambyangan tembang macapat ing ngisor iki!
Titilaras tembang macapat ana 2 yaiku:
Ø Slendro, kanthi notasi: 1   2   3   4   5   6         (diwaca ji, ro, lu, pat, mo, nem)
Ø Pelog, kanthi notasi :   1   2   3   4   5   6   7   (diwaca ji, ro, lu, pat, mo, nem, pi)

Notasi grambyangan laras slendro :
a.    3 2 1 6 5 3 2 1 6 5  5 6 1 2 3 5 6 1 2 3
b.    3231  2126  1615  6563  5352  3231  2126  1615
c.    5651  6162  1213  2325  3536  5651  6162  1213
d.   3 1 2 6 1 5 6 3 5 2 3 1 2 6 1 5
e.    5 1 6 2 1 3 2 5 3 6 5 1 6 2 1 3

Notasi grambyangan laras slendro :
a.    3 2 7 6 5 3 2 7 6 5  5 6 7 2 3 5 6 7 2 3
b.    3237 2726 7675 6563 5352 3237 2726 7675
c.    5657 6762 7273 2325 3536 5657 6762 7273
d.   3 7 2 6 7 5 6 3 5 2 3 7 2 6 7 5
e.    7 6 2 7 3 2 5 3 6 5 7 6 2 7 3

2.    Nggunemake Titilaras Tembang Sinom.
Wacanen titilaras tembang macapat ing ngisor iki!

S.M. Sinom Laras Pelog pathet Nem

1        2          2          2          1          1          1          1

6        5          5          5          6          1          21        65

1        2          2          2          1          6          6          56

6        6          6          5          6          2          21        6

3         5          5          5          6          6          6

1         2          3          1          6          5          65        32

1          2          3          3          3          3          3

6          6          6          5          6          2          21        6

3           5          5          5          5          6          12        6          5          65        32



3.    Maca Cakepan Tembang Sinom.
Wacanen cakepan tembang Sinom ing ngisor iki!



S.M. Sinom Laras Pelog pathet Nem

Bong-  gan      kang    tan       mer-     lok       na

Mung- guh      u-         ger       ing       a-         u-         rip

U-        rip-       e          ing       tri         pra-      ka-       ra

Wir-     ya        har-      ta         tri         wi-       na-       sis

Ka-      la-        mun     kong-   si          se-        pi

Sa-       ka        wi-       la-        ngan    ka-       te-        lu

Te-       las        te-        las        ing       jan-      ma

A-        ji          go-       dhong  ja-        ti          a-         king

Te-       mah     pa-       pa        pa-       pa-       ri-         man     ngu-     lan-      da-       ra


4.    Nembangake  Macapat Sinom.
Tembangna macapat Sinom ing ngisor iki!


S.M. Sinom Laras Pelog pathet Nem

1            2          2          2          1          1          1          1
Bong-    gan      kang    tan       mer-     lok       na

6            5          5          5          6          1          21        65
Mung-    guh      u-         ger       ing       a-         u-         rip

1            2          2          2          1          6          6          56
U-          rip-       e          ing       tri         pra-      ka-       ra

6            6          6          5          6          2          21        6
Wir-       ya        har-      ta         tri         wi-       na-       sis

3            5          5          5          6          6          6
Ka-        la-        mun     kong-   si          se-        pi

1            2          3          1          6          5          65        32
Sa-         ka        wi-       la-        ngan    ka-       te-        lu

1            2          3          3          3          3          3
Te-         las        te-        las        ing       jan-      ma

6            6          6          5          6          2          21        6
A-          ji          go-       dhong  ja-        ti          a-         king

3            5          5          5          5          6          1          12        6          5          65  32
Te-         mah     pa-       pa        pa-       pa-       ri-         man     ngu-     lan-      da-       ra


5.    Nyebutake purwakanthi sing ana ing tembang Sinom.
       Purwakanthi yaiku unen-unen utawa ukara kang runtut basa utawa sastrane. Purwakanthi kang runtut basane jenenge purwakanthi basa, dene yen ing sastra sinebut purwakanthi sastra. Purwakanthi bisa awujud ukara lumrah, bisa uga ngemot paribasan, saloka, utawa tembang. Tuladhane:
·       Wong sabar bakal subur.
·       Tulung menthung

Purwakanthi miturut wujude kaperang dadi telu, yaiku :
a. Purwakanthi swara yaiku unen-unen kang runtut swarane (vokal) Tuladha:
·       Gemi setiti ngati-ati
·       Aku lara paling para
b. Purwakanthi sastra yaiku unen-unen kang runtut sastrane (konsonan) Tuladha :
·       Tata titi Tatas titis
·       Kala kula kelas kalih kula kulak kalo
c. Purwakanthi basa/lumaksita yaiku unen-unen kang kadhapuk saka rong gatra.   Pungkasane gatra kapisan, dadi wiwitane gatra kapindho. Thuladha :
·       Jarwa pinter, pintere satriya ing pringgondani
·       Bayem arda, ardane ngrusak busana
·       Kolik priya, priyagung anjani putra


Golekana purwakanthi tembang Sinom ing ngisor iki!

S.M. Sinom Laras Pelog pathet Nem

Bonggan kang tan merlokna
Mungguh ugering aurip
Uripe ing triprakara
Wirya harta triwinasis
Kalamun kongsi sepi
Saka wilangan katelu
Telas telas ing janma
Aji godhong jati aking
Temah papa papariman ngulandara 


Kamis, 19 Juni 2014

Blangkon

Blangkon iku sajinis panutup sirah kanggo priya sing kagawe saka bahan kain bathik utawa lurik. Blangkon sejatine wujud modhern lan praktis saka iket. Ing busana tradhisional adat Jawa lan adat Sundha blangkon dianggo minangka pasangan karo busana beskap. (miturut Wikipedia)

Ing jaman modern iki blangkon ana ing masyarakat Yogyakarta khususe Gunungkidul wis mulai ilang saka pikiran masyarakat. Blangkon sing wis suwe dadi budaya warga Jawa iki, mulai kegiles karo topi-topi seng dadi trend ing kalangan mudha-mudhi.

Ana sawetara jinis blangkon miturut adat ing papan panggonan tinamtu. Jinis blangkon antara liya :
1. Blangkon Sala, saka bahan bathik ora nganggo mondholan (trepes).

2. Blangkon Yogya, nganggo mondholan.
3. Blangkon Kedhu.
4. Blangkon Banyumas.
5. Blangkon Sundha, saka bahan bathik, ora nganggo mondholan.

Mondholan, iku wangun sing njendhol ing samburine blangkon, makili modhel rambut priya sing kerep dibundhel ing mburi. Blangkon modhel trepes, iku wujud sing umum blangkon gagrag Surakarta. Gaya iki minangka modhifikasi saka gaya Yogyakarta, amarga akeh-akehe priya saiki arambut cendhak. Modhel trepes iki digawe kanthi njait langsung mondholan ing bagean mburi blangkon. Saliyane saka suku Jawa , ana uga sawetara suku sing migunakake panutup sirah sajinis blangkon nanging beda wujude, yaiku suku Sundha, suku Madura, suku Bali, lan sapanunggalane. (Wikipedia)


Ing pikiranne para mudha jaman saiki, nganggo blangkon iku kaya ndadeke deweke tambah katrok, cupu, ketinggalan jaman lan sak liyan-liyane. Nanging menawa awake dewe nganggo, pada wae wes melu nglestarekake budaya jawa. Dadi ora ana sing jenenge wong Jawa ilang jawane.